System dozoru elektronicznego (SDE)
Dozór elektroniczny jako forma odbywania kary pozbawienia wolności uregulowany został w Kodeksie karnym wykonawczym. Skazany, który spełnia ustawowe przesłanki, może odbyć całą karę pozbawienia wolności przebywając we własnym domu lub innym wyznaczonym miejscu.
Zalety odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego
System dozoru elektronicznego umożliwia prowadzenie niemalże normalnego życia. Za zgodą sądu, w godzinach wskazanych w harmonogramie, można przebywać poza miejscem odbywania kary. Skazany ma zatem możliwość kontynuowania lub podjęcia pracy zarobkowej. Nie ma również przeszkód by w harmonogramie uwzględnić czas przeznaczony na wykonywanie obowiązków w gospodarstwie rolnym, kontynuowanie nauki w szkole bądź na studiach, a także inne codzienne obowiązki. Harmonogram może uwzględniać również spędzanie czasu z rodziną poza miejscem odbywania kary, uczestniczenie w praktykach religijnych, robienie zakupów, etc.
Największą zaletą SDE jest zatem możliwość odbywania kary m.in. w dotychczasowym miejscu zamieszkania wskazanym we wniosku i zaakceptowanym przez sąd. Takie rozwiązanie nie pozbawia skazanego kontaktu, często nawet kilkunastomiesięcznego, ze wspólnie zamieszkującymi członkami najbliższej rodziny, o ile godzą się oni na odbywanie przez skazanego kary w tym systemie. Skazany może z jednej strony prowadzić właściwie normalne życie, z drugiej zachowywać rygory kontroli sprawowanej m.in. przez sąd, kuratora czy pracowników Centrali Monitorowania.
Warunki uzyskania zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego
Sąd penitencjarny może udzielić zezwolenia na odbycie kary w SDE jeżeli:
– kara pozbawienia wolności orzeczona wobec skazanego nie przekracza 1 roku i 6 miesięcy,
– skazany posiada określone miejsce stałego pobytu,
– osoby pełnoletnie wspólnie z nim zamieszkujące/właściciele lokalu wyrażą zgody na odbywanie przez skazanego kary w SDE,
– jest to wystarczające do osiągnięcia celów kary,
– względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym,
– udzieleniu takiego zezwolenia nie stoją na przeszkodzie warunki mieszkaniowe skazanego umożliwiające funkcjonowanie SDE, a także możliwości techniczno-organizacyjne wykonywania tego dozoru przez właściwy podmiot (art. 43la § 1 k.k.w. zm. Ustawą z dnia 31.03.2020 r. o zm. Ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. 2020 poz. 568).
Należy zauważyć, że wcześniej przepis przewidywał możliwość udzielenia skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego w sytuacji, gdy orzeczona wobec niego kara pozbawienia wolności nie przekraczała jednego roku. Obecnie okres ten wydłużono do roku i sześciu miesięcy.
Jaki organ udziela zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego?
Orzekanie w przedmiocie udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego należy do właściwości sądu penitencjarnego, w którego okręgu skazany przebywa. W przypadku pozytywnie rozpatrzonego wniosku, w sprawach związanych z wykonaniem postanowienia, właściwy jest sąd penitencjarny w okręgu, którego kara jest lub będzie wykonywana. Sąd penitencjarny wydaje postanowienie w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku.
Środki odwoławcze
Na postanowienie sądu, odmawiające udzielenia zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego przysługuje zażalenie do sądu odwoławczego. Ponowny wniosek skazanego lub jego obrońcy w tej sprawie może być złożony po upływie 3 miesięcy.
Stosowanie SDE w przypadku zastępczej kary pozbawienia wolności
W systemie dozoru elektronicznego odbywać można także zastępczą karę pozbawienia wolności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 43lb Kodeksu karnego wykonawczego). Kara zastępcza pozbawienia wolności orzekana jest w zamian za nieuiszczoną grzywnę lub niewykonaną karę ograniczenia wolności.
Techniczne aspekty SDE
Kontrola skazanego odbywa się za pomocą specjalnych urządzeń, nadajników i rejestratorów. Nadajnik zainstalowany jest w wodoodpornej i antyalergicznej opasce umieszczanej na nodze lub przegubie dłoni (potocznie nazywany „bransoletką”). Dodatkowo w miejscu odbywania kary montowane jest urządzenie monitorujące. Kwestiami technicznymi związanymi z monitorowaniem naruszeń podczas odbywania kary w SDE zajmuje się Służba Więzienna.
Złożenie wniosku
Wniosek o udzielenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego wraz z uzasadnieniem składa się na piśmie. Uzasadnienie wniosku powinno wykazać, że w stosunku do skazanego istnieją podstawy do ubiegania się o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE. Do wniosku złożonego przez skazanego dołącza się udzieloną na piśmie zgodę osoby lub osób pełnoletnich wspólnie z nim zamieszkujących.
Jeśli zamierzasz ubiegać się o zezwolenie na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego skontaktuj się z Kancelarią, by uzyskać pomoc w przygotowaniu prawidłowego wniosku o objęcie SDE.
