Złożenie wniosku o umożliwienie kontaktu telefonicznego
Tymczasowo aresztowany ma prawo wnioskować (osobiście bądź przez obrońcę) o wyrażenie przez prokuraturę lub sąd (w zależności od tego do dyspozycji, którego organu tymczasowo aresztowany pozostaje) zgody na kontakt telefoniczny z obrońcą oraz osobami najbliższymi. W treści wniosku należy wskazać dane osoby, z którą osadzony miałby uzyskać kontakt telefoniczny (imię i nazwisko, stopień pokrewieństwa, numer telefonu).
Zażalenie na odmowę umożliwienia kontaktu telefonicznego
W przypadku odmowy umożliwienia kontaktu telefonicznego z osobą najbliższą, tymczasowo aresztowany bądź jego obrońca może zaskarżyć taką odmowę, składając zażalenie w terminie siedmiu dni od otrzymania decyzji odmownej. W zależności od tego kto wydał zaskarżone zarządzenie, zażalenie kierowane jest albo do prokuratora nadrzędnego albo do właściwego sądu.
Zgodnie z aktualnym orzecznictwem, prawa do wniesienia zażalenia na zarządzenie o odmowie zgody kontakt telefoniczny nie ma osoba najbliższa tymczasowo aresztowanego.
Organ dysponujący nie może co do zasady odmówić zgody na kontakt osadzonego z obrońcą, gdyż wówczas stanowiłoby to naruszenie prawa do obrony. Prawo osoby, przeciwko której toczy się postępowanie karne (włączając tymczasowo aresztowanego), do korzystania z pomocy obrońcy, również w zakresie swobodnych z nim kontaktów, ma swoje umocowanie konstytucyjne w art. 42 ust. 2 Konstytucji RP. Wykonywanie obrony wymaga porozumiewania się z osobą tymczasowo aresztowaną nie tylko w sposób bezpośredni w postaci widzeń. Istotne są także kontakty pośrednie z obrońcą, w tym możliwość przeprowadzania z nim rozmów telefonicznych przez osadzonego.
Zasady wykonywania połączeń telefonicznych przez tymczasowo aresztowanego
Zasady wykonywania połączeń przez tymczasowo aresztowanego określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania.
Tymczasowo aresztowany, w odniesieniu do którego wydano zgodę na kontakt telefoniczny z osobami trzecimi, może co do zasady skorzystać z samoinkasującego aparatu telefonicznego jeden raz w ciągu dnia. W uzasadnionych przypadkach dyrektor może zezwolić tymczasowo aresztowanemu na przeprowadzenie dodatkowej rozmowy.
Realizacja rozmów telefonicznych następuje w kolejności zgłoszeń. W pierwszej kolejności zapewnia się dostęp do aparatu telefonicznego tymczasowo aresztowanym zgłaszającym potrzebę porozumienia się z obrońcą lub pełnomocnikiem będącym adwokatem lub radcą prawnym.
Administracja aresztu śledczego kontroluje czy tymczasowo aresztowany połączył się z numerem telefonu wskazanym w zarządzeniu o zgodzie na korzystanie z aparatu telefonicznego przez tymczasowo aresztowanego. Właściwy funkcjonariusz Służby Więziennej weryfikuje czy połączenie uzyskano z osobą podającą się za osobę wskazaną w tym zarządzeniu. W praktyce funkcjonariusz Służby Więziennej wybiera numer, identyfikuje osobę, która odbiera połączenie i dopiero wówczas przekazuje słuchawkę telefonu tymczasowo aresztowanemu.
Czas korzystania z samoinkasującego aparatu telefonicznego jednorazowo nie może przekraczać pięć minut. Porządek wewnętrzny aresztu śledczego może przewidywać dłuższy czas korzystania z aparatu telefonicznego. Wskazane ograniczenie czasowe nie dotyczą kontaktów tymczasowo aresztowanego z obrońcą, z którym osadzony może prowadzić dłuższą rozmowę.
W przypadku, gdy osoba tymczasowo aresztowana otrzyma zgodę na wykonywanie połączeń telefonicznych, a nie ma żadnych środków pieniężnych by wykonać połączenie na swój koszt, może je wykonać na koszt rozmówcy. W uzasadnionych przypadkach dyrektor może zezwolić tymczasowo aresztowanemu na skorzystanie z aparatu telefonicznego na koszt aresztu śledczego.
